Intensywna Krótkoterminowa Psychoterapia Dynamiczna (ISTDP) to nowoczesna forma psychoterapii, która łączy w sobie elementy tradycyjnej psychoterapii dynamicznej z technikami skoncentrowanymi na tu i teraz. Jej podstawy teoretyczne zawierają się w jej nazwie:
Intensywna: Specyfiką ISTDP jest koncentracja na odkrywaniu konfliktów wewnątrzpsychicznych już od pierwszych minut sesji. Konflikt wewnątrzpsychiczny (intrapsychiczny) to inaczej sprzeczność pomiędzy impulsami/uczuciami/pragnieniami a schematami myślenia, przekonaniami i utrwalonymi wzorcami zachowania. Skutkiem doświadczania konfliktu jest wzrost złożonych uczuć i lęk, z którym radzimy sobie za pomocą tzw. mechanizmów obronnych. W przeciwieństwie do innych podejść psychodynamicznych i psychoanalitycznych, w ISTDP terapeuta jest dużo bardziej aktywny w zauważaniu obron pacjenta i zachęcaniu do rezygnacji z nich, tak aby zbadać jego konflikt wewnątrzpsychiczny.
Krótkoterminowa: Skutkiem intensywności jest krótkoterminowość psychoterapii ISTDP. Niekiedy pacjenci odnoszą zauważalną korzyść już po pierwszej sesji. Jednak nie jest to obietnica. W zależności od złożoności problemu, terapia może trwać 10, 20 a nawet 40, czy 80 spotkań. Terapie trwające dłużej niż 4 lata są w tym podejściu stosunkowo rzadkie.
Psychoterapia: Psychoterapia to metoda leczenia zaburzeń i/lub problemów psychicznych polegająca na serii spotkań ze specjalistą (psychoterapeutą), w trakcie których nawiązuje się specyficzna relacja, której skutkiem ma być rozwiązanie problemu i ulga w cierpieniu pacjenta związana z wycofaniem się objawów nieświadomego lęku. W zależności od podejścia, ta relacja może być bardziej dyrektywna (terapeuta „prowadzi” sesję pytając nieustępliwie o uczucia) lub mniej dyrektywna, bardziej strukturalna (terapeuta nieustannie bada zdolność adaptacyjną pacjenta i pracuje nad utorowaniem drogi do przełamania uczuć i nieświadomości do świadomości w strukturalny, nie dyrektywny sposób ). Niezależnie od podejścia, za skuteczność psychoterapii odpowiadają:
Przymierze robocze/terapeutyczne. Czyli czy pacjent i terapeuta zgadzają się co do natury problemu pacjenta i czy oboje przyjmują aktywną postawę w pracy nad problemem.
Empatia terapeuty. Czyli zdolność terapeuty do zrozumienia myśli, uczuć i zachowania pacjenta oraz do współodczuwania z nim.
Pozytywne podejście. Czyli postawa terapeuty dostrzegającego i wzmacniającego zdrowe elementy struktury osobowości pacjenta i zakłada, że przychodzi on po to, aby znaleźć ulgę w cierpieniu a stosowane jego schematy są nie celowe i często nieuświadomione.
Autentyczność. Terapeuta stale analizuje nagrania pracy z pacjentem, poddaje je superwizji i przyznaje się do błędu, sprawdza, jeżeli czegoś nie rozumie i wspólnie z pacjentem pracuje nad zgłoszonym problemem przez pacjenta.
Dynamiczna. Mimo swojej specyfiki, ISTDP należy do rodziny psychoterapii doświadczeniowych wyrastających z terapii psychodynamicznych i psychoanalizy. Jako taka spełnia następujące kryteria (za Shedlerem):
Koncentracja na emocjach. W ISTDP emocje grają bardzo dużą rolę. Pacjent będzie zachęcany do opisania swoich uczuć, wyrażenia ich słowami, ale też do doświadczania ich „tu i teraz”. W terapii szczególny nacisk kładziemy na złożone, uczucia, które mogą budzić lęk i/lub opór. Zadaniem terapeuty jest ułatwić doświadczanie ich w trakcie sesji i poza gabinetem.
Badanie mechanizmów obronnych. Pacjenci (najczęściej nieświadomie) unikają niektórych uczuć, gdyż uruchamiają one fizjologiczny lęk. Strategie unikania tych uczuć (lęku) nazywamy mechanizmami obronnymi. Przynoszą one chwilową ulgę, ale w dłuższej perspektywie są przyczyną cierpienia. Terapeuta ISTDP będzie starał się zidentyfikować te mechanizmy obronne, aby pacjent mógł podjąć (świadomą już) decyzję, czy używa ich dalej, czy z nich rezygnuje.
Identyfikacja powtarzających się tematów i wzorów. Wszyscy używamy mechanizmów obronnych. Te, które powodują cierpienie są używane często i powodują, że co rusz odtwarzamy jakiś znany scenariusz. W ISTDP jesteśmy szczególnie zainteresowani właśnie takimi mechanizmami obronnymi.
Omawianie przeszłych doświadczeń. Nikt nie rodzi się z powodującymi cierpienie mechanizmami obronnymi. Na jakimś etapie życia były one konieczne, aby przetrwać. W ISTDP wracamy do tych sytuacji z przeszłości, w których pacjent nieświadomie wybrał dany mechanizm obronny, aby mógł oddzielić przeszłość od tu i teraz.
Koncentracja na relacjach z ludźmi. Przyczyną cierpienia są niesatysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi. W ISTDP szczególnie, może nawet bardziej niż w innych psychoterapiach psychodynamicznych, zwracamy uwagę na bieżące doświadczenia pacjenta z innymi ludźmi, aby pacjent funkcjonował lepiej nie tylko sam ze sobą, ale też umiał budować wartościowe relacje z innymi.
Koncentracja na relacji terapeutycznej. Relacja terapeutyczna staje się bardzo bliską, wręcz intymną więzią, w której pacjent regularnie powierza swój świat wewnętrzny psychoterapeucie. Siłą rzeczy, problemy interpersonalne pacjenta ujawnią się również w tej relacji. Terapeuta ISTDP aktywnie analizuje mechanizmy obronne, które pacjent stosuje w jego obecności i wobec niego, aby na tej podstawie pomóc pacjentowi lepiej zrozumieć jego funkcjonowanie.
Badanie „śnienia na jawie/fantazji”. W psychoterapii psychodynamicznej istotną rolę odgrywają fantazje pacjenta oraz tzw. „wolne skojarzenia” – pacjent mówi w sposób nieskrępowany to, co przychodzi mu do głowy. W ISTDP pacjent nie jest zachęcany od razu do wolnych skojarzeń, ale po efektywnej pracy z mechanizmami obronnymi, możliwe staje się badanie nieświadomych obrazów pacjenta, towarzyszących wypartym uczuciom. Praca nad złożonymi uczuciami jest jednym z kluczowych mechanizmów zmiany w ISTDP.